گاهی میشد دید که برخی‌ افراد واقعا چمدان احساسی‌ و وابستگی خود را بسته نگاه داشته و منتظر یک سوت برگشت به میهنی آباد، مملوّ از دمکراسی و حقوق بشربودند.

در آن زمان ما صحبتی‌ از زندگی بهتر در دوران مهاجرت نمی‌کردیم، چرا که قرار نبود این همه دوران مهاجرت ما طول بکشد.
عمق ضربه‌های احساسی‌ وارد آماده به روح و روان و حقوق اولیه انسانها مکانی بود فراموش شده چرا که حتی بین این همه درد خود بسیار دردناک و سنگین بود।
برای بسیاری از ما هم که به امید زندگی بهتر آماده بودند و مشکلی‌ برای بازگشت به میهن نداشتند، باز این سر گشتگی احساسی‌ به چشم میخورد। آسیب‌های مهاجرت اضطراری گاهی انسان‌ها را پیش از حد دچار تردید میکرد، و شاید که یک نوع بیحسی احساسی‌ تنها راه مقابل با همه درد جدای و دوری از وطن میکرد. ادامه زندگی تنها راه کمک به این بی‌ حسی موضعی ولی‌ خطرناک بود.

قصه پر غصه مردم مهاجرت زده و شرایط مهاجرت یک یک ما آنقدر با هم متفاوت بود که نمیتوانستی بدانی چه کسی‌ از دیگری کمتر آسیب دیده است। چه کسی‌ میتوانست با انبوه بیعدالتی و تجاوز به حقوق انسانی‌ خود و دیگران دست به گریبان شود، بدون اینکه خود را در این راه فدا نکند।
از اینها گذشته چه کسی‌ قادر بود درد‌های خود را درمان کند تا به دیگری بپردازد। تا بتواند گوش شنوایی برای دیگران بشود. همه ناچار بودیم که ریسمان تفسیر‌ها و توجیه‌های سیاه و سفید را پیوسته در دست خود بتبانیم تا بلکه دردی از دلمان کم شود.

ما همه بیمار گونه پشت درهای بسته سکوت ,در انتظار بهبود خود به خودی و یا معجزه ای نشسته بودیم. در این انتظارسی‌ ساله برای بهبودی اوضاع چه بحث‌ها که نکردیم و چه آه‌ها که نکشیدیم.

هر چه که بیش تر به سالهای مهاجرت افزوده میشد و شماره از راه رسیدگان بیشتر میشد، ما هم به عنوان یک جامعه یاد میگرفتیم که کمی‌ با هم مهربان تر باشیم و یا لاقل سلامی‌ از دور به دیگری بکنیم.

گاهی از آن دور‌ها لبخندی سرد نثار هم کرده و یا دستی‌ تکان میدادیم، ولی‌ کسی‌ را یاری یافتن درمان نبود، درمانی که همان قبول الزامی شرایط تحمیلی بودو یا به گونه‌ای ارتقا رشد شخصی‌، فراگیری اصل دمکراسی، تمرین دمکراسی، و کمک به ارتقا سطح رشد خانوادگی و جمعی‌.